Κύριος Α: Είδαμε στο προηγούμενο τεύχος, ότι ο Ήλιος εκπέμπει μεγάλες ποσότητες φορτισμένων σωματιδίων (κυρίως ηλεκτρόνια και πρωτόνια). Όταν είναι ενεργός (κάθε 11 χρόνια περίπου) η ποσότητα αυτών των φορτισμένων σωματιδίων αυξάνεται πάρα πολύ.  

Μπαμπάς: Και αν θυμάμαι καλά, η αλληλεπίδραση αυτών των σωματιδίων με την ατμόσφαιρα και το μαγνητικό πεδίο της Γης δημιουργεί το βόρειο σέλας (aurora borealis) με τα ωραία του χρώματα. 

Κύριος Α: Φέτος (2023) είναι η χρονιά που ο Ήλιος είναι ιδιαίτερα ενεργός και εκπέμπει μεγάλες ποσότητες σωματιδίων. Αυτά τα σωματίδια παγιδεύονται από το μαγνητικό πεδίο της Γης, κυρίως γύρω από τον βόρειο και νότιο πόλο. 

Μαμά : Να μιλήσω και εγώ επιτέλους. Είχαμε ακούσει και το επόμενο τραγούδι.  

Μικρή Α: Τα northern lights! 

Captain GG: Κανονικά, η ίδια φυσική διαδικασία που δημιουργεί το βόρειο σέλας (aurora borealis) δημιουργεί και το νότιο σέλας (aurora australis). 

Μικρή Α: Αλλά γύρω από τον νότιο πόλο υπάρχουν μόνο πιγκουίνοι για να θαυμάσουν το νότιο σέλας. Μπορείτε να φανταστείτε έναν πιγκουίνο να κρατάει μία φωτογραφική μηχανή και να βγάζει φωτογραφία τον νυχτερινό ουρανό με τα χρώματα;  

Captain GG: Λέω να πάμε με το πλοίο μου στον νότιο πόλο να δούμε εμείς το aurora australis. Τι λέτε; 

Μπαμπάς: Πως θα πάμε; Θα περάσουμε και τον ισημερινό; 

Captain GG: Προτείνω, από τον Πειραιά να πάμε και να περάσουμε το Γιβραλτάρ και μετά να συνεχίσουμε να πλέουμε στον Ατλαντικό ωκεανό, παράλληλα με την Αφρική. Ναι, πράγματι θα περάσουμε τον Ισημερινό.  

Η Γη μας. Φαίνονται καθαρά οι πόλοι, ο ισημερινός, οι παράλληλοι κύκλοι και οι μεσημβρινοί.

Μικρή Α: Ξεκινάμε λοιπόν; 

Μπαμπάς: Είναι δύσκολο να καταλάβω πως γίνεται και ο βράχος του Γιβραλτάρ ανήκει στην Αγγλία. Βόρεια του βράχου είναι η Ισπανία ενώ νότια είναι το Μαρόκο. 

Captain GG: Ούτε εγώ ξέρω. Θα περάσουμε το Γιβραλτάρ και θα πάμε στην Καζαμπλάνκα να φάμε το παραδοσιακό φαγητό του Μαρόκο, που λέγεται κους-κους.  

Μαμά: Έχουν και άλλα ωραία φαγητά, που είναι μαγειρεμένα στο παραδοσιακό τους σκεύος που λέγεται Tajine.

Μικρή Α: Τι είναι αυτό το σκεύος μαγειρικής; Μπορώ να μαγειρέψω για τις φίλες μου; 

Μαμά: Το Tajine είναι μια κωνική κατσαρόλα που χρησιμοποιείται εδώ και αιώνες στο Μαρόκο για την παρασκευή φαγητών με κρέας ή ψάρι, λαχανικά, μυρωδικά με πολύ αργό ψήσιμο.  

Captain GG: Εγώ λέω να φάω ένα πιάτο Harira. Συνήθως είναι ένα πιάτο με λαχανικά, ρύζι και μυρωδικά. Είναι πολύ καυτερό αλλά μου αρέσει πολύ. 

Δάφνη: Αφού φάμε θα πάμε στα νησάκια που είναι απέναντι; 

Κύριος Α: Στα Κανάρια νησιά; 

Δάφνη: Ναι. Στην Τενερίφη και στην Λα Πάλμα έχει τηλεσκόπια να δούμε.  

Κύριος Α: Τα ψηλά βουνά αυτών των νησιών τα κάνει ιδανικές τοποθεσίες γιά αστρονομικές παρατηρήσεις.  

Δάφνη: Απ’ ότι έχω ακούσει από τον μπαμπά μου, τον Δρ. Vag, τα πιό γνωστά επιστημονικά τηλεσκόπια είναι το παρατηρητήριο Teide στην Τενερίφη και το παρατηρητήριο Roque de los Muchachos στη Λα Πάλμα.

Observatorio Teide, Tenerife, Κανάριοι Νήσοι της Ισπανίας

Μπαμπάς: Πάλι είμαι μπερδεμένος με αυτά τα νησιά. Είναι ισπανικά, αυτόνομα, στον Ατλαντικό ωκεανό δίπλα στην Αφρική. Μα καλά, γιατί είναι ισπανικά; 

Κύριος Α: Δεν ξέρω. Αυτό που ξέρω είναι ότι στο νησί Λα Πάλμα είναι το μεγαλύτερο οπτικό τηλεσκόπιο, με διάμετρο 10.4 μέτρα (το μεγάλο τηλεσκόπιο, όπως λέγεται). 

Gran Telescopio Canarias, La Palma, Κανάριοι Νήσοι της Ισπανίας

Δάφνη: Εγώ ξέρω ότι εκεί είναι και το WHT (William Herschel Telescope). Έχει διάμετρο 4.2 μέτρα και μπορεί και δουλεύει στο οπτικό και στο εγγύ υπέρυθρο. Αστρονόμοι, χρησιμοποιώντας αυτό το τηλεσκόπιο βρήκαν τις πρώτες ενδείξεις γιά την ύπαρξή μελανής οπής στο κέντρο του γαλαξία μας. 

WHT (William Herschel Telescope), Observatorio del Roque de los Muchachos, La Palma, Κανάριοι Νήσοι της Ισπανίας.

Μικρή Α: Έχουν και ωραίες παραλίες αυτά τα νησιά! Θα πάμε γιά μπάνιο; 

Μπαμπάς: Και ο ισημερινός που είναι;  

Captain GG: Πιό κάτω.  

Κύριος Α: Έχω ακούσει ότι όταν αδειάζεις την μπανιέρα, μετά το μπάνιο σου, το νερό γυρίζει δεξιόστροφα πριν εξαφανιστεί κάτω στην τρύπα της μπανιέρας, στο σιφόνι. 

Μικρή Α: Έτσι γίνεται και στην τουαλέτα όταν ρίχνεις νερό με το καζανάκι. 

Δάφνη: Αυτό συμβαίνει αν είσαι στο βόρειο ημισφαίριο της Γης. Αν η μπανιέρα και η τουαλέτα είναι στο νότιο ημισφαίριο, το νερό γυρίζει ανάποδα.  

Μπαμπάς: Έχω ακούσει ότι το ίδιο γίνεται και με τους ανεμοστρόβιλους.  

Κύριος Α: Η μετεωρολογία και η ωκεανογραφία καθορίζονται από την δράση των δυνάμεων κοριόλις επάνω στον αέρα και στη θάλασσα της Γης. Γενικά, οι δυνάμεις κοριόλις οφείλονται στην περιστροφή της Γης γύρω από τον άξονα της.

Η Γη μας με τη φορά των δυνάμεων κοριόλις: στο βόρειο ημισφαίριο πάνε δεξιόστροφα, ενώ στο νότιο ημισφαίριο πάνε ανάποδα. Ο ισημερινός σημειώνεται.

 Μαμά: Είναι πολύ δύσκολο να πιστέψω ότι γίνεται αυτό. Μικρή Α, σταμάτα σε παρακαλώ να τραβάς το καζανάκι! 

Μικρή Α: Μα κάνω ένα πείραμα! 

Παιδικό παιχνίδι που μπορεί να βρεθεί συνήθως στις παιδικές χαρές.

Δάφνη: Θέλω να προσπαθήσουμε να εξηγήσουμε πως δουλεύουν οι δυνάμεις κοριόλις και γιατί υπάρχει η διαφορά φοράς μεταξύ βόρειου και νότιου ημισφαιρίου της Γης. 

Το έχετε δει το παραπάνω παιχνίδι στις παιδικές χαρές; Γυρίζει γύρω-γύρω. Μάλλον λέγεται στροβιλοδρόμιο! 

Κύριος Α: Να συνεχίσω γιατί ξέρω που το πας. Υποθέστε ότι το στροβιλοδρόμιο γυρίζει γύρω-γύρω. Ένας άνθρωπος κάθεται σε μία πράσινη καρέκλα. Άλλος ένας άνθρωπος κάθεται απέναντί του στην άλλη πράσινη καρέκλα. Όσο γυρίζει το στροβιλοδρόμιο, ο ένας άνθρωπος ρίχνει μία μπάλα στον άλλον άνθρωπο απέναντι του. Δυστυχώς όμως, δεν τον πετυχαίνει ποτέ. Αν το στροβιλοδρόμιο γυρίζει δεξιόστροφα, η μπάλα καταλήγει στην αριστερή πλευρά του δεύτερου ανθρώπου. Αν γυρίζει αριστερόστροφα η μπάλα πάει στην δεξιά πλευρά του δεύτερου ανθρώπου. 

Δάφνη: Κάπως έτσι λειτουργούν οι δυνάμεις κοριόλις. Γι’αυτό υπάρχει η διαφορά βορείου και νοτίου ημισφαιρίου της γης.

Μπαμπάς: Ας συνεχίσουμε το ταξίδι λοιπόν, γιά να φτάσουμε στον ισημερινό. Νομίζω ότι η Ουγκάντα είναι στον Ισημερινό.

Κύριος Α: Για να δούμε πως μας εξηγούν αυτές τις δυνάμεις στα επόμενα βίντεο:  

Μικρή Α: Να συνεχίσουμε τώρα να πάμε να δούμε τους πιγκουίνους και το aurora australis; 

Δάφνη: Εδώ είμαστε: και πιγκουίνοι και νότιο σέλας.

photo: stefan christmann

Captain GG: Τα καταφέραμε να δούμε τους πιγκουίνους και το aurora australis! Τώρα ας γυρίσουμε στην Ελλάδα. Περάσαμε υπέροχα πάλι.