Μαμά: Παιδιά, ελάτε. Έτοιμες οι τηγανητές πατάτες. Ελάτε τώρα που είναι ζεστές!
Φώναξε όσο πιο δυνατά μπορούσε η μαμά. Η φωνή της έκρυβε τον χαρακτηριστικό της ενθουσιασμό, λες και το τηγάνισμα της πατάτας ήταν ο μεγαλύτερος και πιο αξιέπαινος άθλος της ζωής της. Πράγματι, το τηγάνισμα της πατάτας δεν είναι καθόλου εύκολη και απλή δουλειά και η μαμά του κυρίου Α φτιάχνει πραγματικά νοστιμότατες τηγανητές πατάτες.
Κύριος Α: Μαμά, να φωνάξω την φίλη μου την Δάφνη να έρθει να φάμε μαζί; Της αρέσουν και αυτής πολύ οι πατάτες τηγανιτές που φτιάχνεις.
Περνάνε τόσο καλά αυτοί οι δύο όταν είναι μαζί! Κατεβάζουν και οι δύο από τα μυαλά τους μοναδικές ιδέες για παιχνίδια και πειράματα. Ο κύριος Α ήθελε πολύ να δει τη Δάφνη σήμερα. Είπε ότι θα έρθει όσο γρήγορα μπορεί. Μέσα σε λίγα λεπτά παρουσιάζεται η Δάφνη φουριόζικη και ξεμαλλιασμένη όπως πάντα.
Δάφνη: Ήρθα γρήγορα; Τι ωραίο φαγητό θα φάμε σήμερα;
Κύριος Α: Σήμερα έχουμε τις φανταστικές πατάτες τηγανητές της μαμάς.
Δάφνη: Να φάμε πρώτα τις γευστικότατες πατάτες της μητέρας σου και μετά συζητάμε για επιστημονικά θέματα. Δεν θέλουμε να κρυώσουν οι πατάτες. Κύριε Α, μου εξηγείς, σε παρακαλώ, τι σου συμβαίνει με τις τηγανητές πατάτες και σε γοητεύουν τόσο πολύ;
Κύριος Α: Κυρίως, με τρελαίνει πως η σφαιρική πατάτα κόβεται σε επίπεδα κομμάτια που μετατρέπονται από άσπρα μπαστουνάκια σε μια χρυσή, μυρωδάτη, τραγανή απόλαυση.
Μαμά: Αυτό που μόλις είπες, ακούγεται σαν το ποίημα του νομπελίστα, χιλιανού ποιητή Πάμπλο Νερούδα. Στην “Ωδή για τα μικρά και ασήμαντα“, έχει γράψει την ωδή στην τηγανιτή πατάτα, που ακούγεται ακριβώς σαν αυτό που είπες.
Έχουν καθίσει όλοι γύρω από το τραπέζι και περιμένουν την μαμά να γεμίσει τα πιάτα τους με πατάτες. Τώρα συνεχίζει ο κύριος Α τον δικό του ύμνο στην τηγανιτή πατάτα:
Κύριος Α: Βάζεις μία τηγανιτή πατάτα στο στόμα σου. Τη δαγκώνεις. Είναι τραγανή. Ακούς στα αφτιά σου τον χαρακτηριστικό θόρυβο που κάνουν τα δόντια σου με το εξωτερικό, σκληρό στρώμα της τηγανισμένης πατάτας. Η Δάφνη τον άκουγε με ευλαβική προσήλωση και θαυμασμό.
Τώρα ο κύριος Α καθόταν και άκουγε τα όμορφα λόγια που έλεγε η Δάφνη για αυτόν. Σκεφτόταν ότι είναι η πρώτη φορά στη ζωή του που άλλος άνθρωπος λέει όμορφα λόγια για αυτόν, χωρίς να είναι συγγενής. Μέχρι τώρα, ήταν συνηθισμένος ότι τα καλά λόγια έρχονται μόνο από την μητέρα και τον πατέρα του. Ήταν πρωτόγνωρη εμπειρία το να εισπράττει κολακείες και επαίνους από άλλον άνθρωπο που έχει την ίδια ηλικία με αυτόν. Του άρεσαν τόσο πολύ αυτά που έλεγε η Δάφνη και ήθελε να συνεχίσει να του τα λέει.
Μαμά: Ο μπαμπάς σου Δάφνη, ο κύριος Vag, είναι αστρονόμος, έτσι δεν είναι; Αυτός πρέπει να ξέρει καλά ότι η Γη μας είναι στρογγυλή. Δεν καταλαβαίνω καθόλου γιατί κάποιοι άνθρωποι πιστεύουν ότι είναι επίπεδη.
Δάφνη: Ναι, ο μπαμπάς μου είναι αστρονόμος. Ξέρει πολύ καλά πόσα χιλιόμετρα ακριβώς απέχει η σελήνη από την Γη!
Μαμά: Παιδιά, ήρθε ο Captain GG για να συζητήσουμε για το σχήμα της Γης. Έχοντας ταξιδέψει με το καράβι σε όλες τις θάλασσες της Γης, μπορεί να μας βοηθήσει να καταλάβουμε.
Μπαμπάς: Εγώ πάντως, λέω ότι η Γη είναι σφαιρική.
Κύριος Α: Υπάρχουν άνθρωποι που πιστεύουν ότι η Γη είναι επίπεδη; Αφού έχουμε δει όλους τους άλλους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος να είναι στρογγυλοί. Γιατί μόνο ένας πλανήτης να είναι επίπεδος; Δεν σας ακούγεται τρελό το πως η φύση κάνει έναν από τους 8 πλανήτες να είναι επίπεδος?!
Μικρή Α: Στο σχολείο έμαθα ότι οι φάσεις της σελήνης στην πραγματικότητα είναι η σκιά της Γης πάνω στη σελήνη. Αν η Γη ήταν επίπεδη η Σελήνη θα ήταν ριγέ! Θα ήταν πολύ ωραίο αν είχαμε ριγέ σελήνη, θα πήγαινε με τις ριγέ πιτζάμες μου.
Μαμά: Έτσι όπως βλέπω τώρα προσεχτικά το παραπάνω σχήμα, ανακαλύπτω ότι δεν υπάρχει ουσιαστικά σκοτεινή πλευρά της σελήνης. Δεν καταλαβαίνω. Ψέματα μας έλεγαν οι Pink Floyd; Πράγματι, σκοτεινή πλευρά της σελήνης δεν υπάρχει. Καλύτερα να λέμε αντί για ‘σκοτεινή’, η ‘απόμακρη’ ή η ‘μακρινή’. Η κίνηση της Σελήνης γύρω από τη Γη είναι βαρυτικά κλειδωμένη. Από τη Γη βλέπουμε πάντα την ίδια πλευρά της Σελήνης.
“The Dark Side of The Moon”, Pink Floyd, 1973
Captain GG: Γειά σας! Ήρθα και άκουσα τις ερωτήσεις σας! Θέλετε να σας πώ από την εμπειρία μου πώς έχω βιώσει την καμπυλότητα της Γής; Εσείς ξέρετε ότι εξαφανίζονται τα βαπόρια που απομακρύνονται προς τον ορίζοντα;
Δάφνη: Είναι αλήθεια ότι πρώτα εξαφανίζεται το κάτω τους μέρος; Αυτό είναι απόδειξη ότι η Γη είναι σφαιρική;
Captain GG: Έχεις απόλυτο δίκιο, Δάφνη. Το έχω δει πάρα πολλές φορές.
Δάφνη: Και ο ουρανός του βόρειου ημισφαιρίου της Γης δεν είναι διαφορετικός από τον ουρανό του νότιου ημισφαιρίου;
Captain GG: Πραγματικά, ο ουρανός του βόρειου ημισφαιρίου της Γης κυριαρχείται από τους αστερισμούς της μεγάλης και μικρής Άρκτου.
Μικρή Α: Τα δύο κατσαρολάκια, έτσι δεν είναι;
Captain GG: Μεγάλη φαντασία έχεις μικρή Α! Από την άλλη, ο ουρανός του νότιου ημισφαιρίου της Γης περιέχει τους πασίγνωστους μικρούς ανώμαλους γαλαξίες, που λέγονται τα νέφη του Μαγγελάνου. Περιέχει και τον αστερισμό που λέγεται ‘ο σταυρός του Νότου.’
Μεγάλο Νέφος του Μαγγελάνου (άνω δεξιά)
Μαμά: Ξέρω και εγώ ότι ο Σταυρός του Νότου, πέρα από τον δίσκο με τα μελοποιημένα ποιήματα του ναυτικού Καββαδία, είναι και αστερισμός του νότιου ουρανού.
Captain GG: Ακριβώς έτσι είναι. Θυμάμαι ένα βράδυ που ταξίδευα. Η θάλασσα ήταν πολύ ήρεμη και ο καιρός πολύ καλός. Όλα πήγαιναν πολύ καλά και μπορούσαμε να χαλαρώσουμε για λίγο. Αποφασίσαμε να δούμε όλοι μαζί μία ταινία που ήθελα να δω από πολύ καιρό. Ήταν η ταινία “1492” για τα ταξίδια του Χριστόφορου Κολόμβου και την ανακάλυψη της Αμερικής.
Μαμά: Υπέροχη μουσική. Ο Έλληνας συνθέτης Βαγγέλης Παπαθανασίου την έγραψε. Ήταν κάποια εποχή που άκουγα τον δίσκο του Βαγγέλη συνέχεια. Φανταζόμουν ότι ταξίδευα και εγώ γύρω-γύρω τη Γη. Προσπαθούσα να απαντήσω στον εαυτό μου πως θα αντιμετώπιζα εγώ τους ανθρώπους που θα έβρισκα εκεί.
Captain GG: Πραγματικά, ο Κολόμβος ήταν πολύ θαρραλέος, ατρόμητος και περιπετειώδης. Από την Ισπανία και την Πορτογαλία που ήταν, συνήθως οι άνθρωποι πήγαιναν ανατολικά για να πάνε στην Ινδία και την Ιαπωνία. Αυτός, επειδή πίστευε ότι η Γη είναι στρογγυλή σαν πορτοκάλι, επέμενε να ταξιδέψει δυτικά, αντί για ανατολικά που πήγαιναν όλοι. Δεν βρήκε βέβαια την Ινδία, αλλά την Αμερική! Ωστόσο η σκέψη του ήταν σωστή και αργότερα δικαιώθηκε!
Κύριος Α: Την έχω δει και εγώ την ταινία. Στην πρώτη σκηνή της ταινίας, κοιτάζοντας τα καράβια να εξαφανίζονται στον ορίζοντα, ο Κολόμβος λέει για τη Γη με απόλυτη σιγουριά: ‘It is round like this’ Δείχνοντας ένα πορτοκάλι.
Μπαμπάς: Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν πει πρώτα ότι η Γη είναι στρογγυλή σαν πορτοκάλι, ή πεπόνι. Ο Ερατοσθένης χρησιμοποιώντας το γεγονός ότι ο Ήλιος είναι πολύ μακριά και οι ακτίνες του φτάνουν στην Γη κατακόρυφα, μετρώντας την απόσταση δύο πόλεων στην Αίγυπτο (Αλεξάνδρεια-Συήνη) κατάφερε να υπολογίσει την περιφέρεια της Γης. Η τιμή που υπολόγισε είναι πολύ κοντά στην τιμή που βρίσκουμε τώρα. Πραγματικά, οι αρχαίοι Έλληνες, χωρίς να έχουν την δυνατότητα να παρατηρήσουν την Γη από έξω είχαν βρει έμμεσα ότι η Γη είναι στρογγυλή.
Κύριος Α: Έχουμε πάει και στη Σελήνη, αν και όπως είπαμε πολλοί το αμφισβητούν. Έχουμε δει από εκεί ότι η Γη είναι στρογγυλή. Από εδώ τη Γη βλέπουμε ότι η Σελήνη είναι στρογγυλή. Έχουμε δει τη Σελήνη να γίνεται και πολύ μεγάλη. Την έχουμε δει να γίνεται και κόκκινη.
Μπαμπάς: Για να ανακεφαλαιώσουμε: Πως ξέρουμε ότι η Γη είναι στρογγυλή;
Μικρή Α: Από το γεγονός ότι η Σελήνη έχει φάσεις και από το ότι η Σελήνη δεν είναι ριγέ σαν τις πιζάμες μου.
Μαμά: Από την σωστή διαίσθηση του μεγάλου ναυτικού εξερευνητή Κολόμβου που είπε ότι είναι στρογγυλή σαν πορτοκάλι.
Κύριος Α: Απ’ότι την έχουμε δει πλέον από έξω (από την Σελήνη και τον διεθνή διαστημικό σταθμό).
Δάφνη: Από το πείραμα του Ερατοσθένη.
Captain GG: Απ’ότι τα καράβια εξαφανίζονται όταν περνάνε τον ορίζοντα.
Δάφνη: Και ο μπαμπάς μου θα έλεγε ότι ο ουρανός του βόρειου και νότιου ημισφαιρίου της γης περιέχουν διαφορετικούς αστερισμούς: μικρή και μεγάλη Άρκτος στο βόρειο ημισφαίριο και τα νέφη του Μαγγελάνου και ο Σταυρός του Νότου στο νότιο.
Μαμά: Τελικά μεγάλη πατάτα η επίπεδη γή, και ούτε καν νόστιμη σαν τηγανητή! (γέλια) Χίλια ευχαριστώ σε όλους σας, είχα ένα υπέροχο βράδυ.