Όπως δείχνει η φωτογραφία, το πλοίο φαίνεται να βρίσκεται στον αέρα, πάνω από την οριζόντια γραμμή της θάλασσας. Αυτό ακριβώς είναι το φαινόμενο της Φάτα Μοργκάνα. Eνα περίεργο οπτικό φαινόμενο που οφείλεται σε θερμοκρασιακή αναστροφή εφαπτόμενων ατμοσφαιρικών στρωμάτων.
Δεν είναι συνηθισμένο και συνήθως φαίνεται πρωινές ώρες. Πρόσφατα παρατηρήθηκε και φωτογραφήθηκε στην Θεσσαλονίκη και στην Κύπρο.
Το φαινόμενο προκαλείται όταν ρεύματα θερμού αέρα ανυψώνονται πάνω από πυκνότερα ρεύματα ψυχρού αέρα. Λόγω της θερμοκρασιακής διαφοράς αυτά τα στρώματα αέρα χαρακτηρίζονται από διαφορετικό δείκτη διάθλασης. Η αλληλεπίδραση ανάμεσα στα διαφορετικής θερμοκρασίας στρώματα αέρα λειτουργεί σαν διαθλαστικός φακός, με αποτέλεσμα το είδωλο του απομακρυσμένου αντικειμένου να φτάνει στον παρατηρητή αλλοιωμένο, διπλασιασμένο και ανεστραμμένο (όχι πάντα).
Το όνομα «Φάτα Μοργκάνα» είναι η ιταλική εκδοχή του μεσαιωνικού αγγλικού ονόματος Μόργκαν ή Μοργκάνα λε Φέι, της μάγισσας και ετεροθαλούς αδελφής του Βασιλιά Αρθούρου. Σε πρώιμες εκδοχές του μύθου εμφανίζεται ως καλή νεράιδα που έχει την ικανότητα να θεραπεύει, σε άλλες παραλλαγές όμως παρουσιάζεται να προσπαθεί με μαγικά μέσα να ανατρέψει τον Αρθούρο από το θρόνο.
Η Φάτα Μοργκάνα συνδέεται επίσης με το νησί της Σικελίας, όπου – σύμφωνα με την τοπική μεσαιωνική παράδοση – βρισκόταν το μαγεμένο της βασίλειο. Από το μαγικό της παλάτι, κοντά στο ηφαίστειο της Αίτνας, προκαλούσε το ομώνυμο οπτικό φαινόμενο που παρατηρούνταν στις ακτές του νησιού, και ειδικά στο στενό της Μεσσήνης που χωρίζει τη Σικελία από την ιταλική χερσόνησο.
Στην επόμενη φωτογραφία φαίνεται καθαρότατα τι είδους οφθαλμαπάτες μπορούν να δημιουργηθούν όταν οι δείκτες διάθλασης είναι διαφορετικοί. Στη συγκεκριμένη περίπτωση ο δείκτης διάθλασης του νερού είναι διαφορετικός από τον δείκτη διάθλασης του αέρα, με αποτοτέλεσμα το μολύβι να φαίνεται κομμένο στην επιφάνεια που τα δύο μέσα εφάπτονται.
Γενικά:
1. δεν πρέπει να εμπιστεύεσαι τα μάτια σου
2. δεν θα είχαμε τέτοια φαινόμενα αν η Γη δεν είχε ατμόσφαιρα.
Το ομώνυμο τραγούδι που ακολουθεί, είναι του ποιητή και ναυτικού Νίκου Καββαδία, μελοποιημένο και τραγουδισμένο από την Μαρίζα Κωχ. Σίγουρα, ο Καββαδίας είχε δει την Φάτα Μοργκάνα στα θαλάσσια ταξίδια του!