ΟΜΑΔΑ ΝΑΙ: ΝΕΤΡΙΝΑ
Ειρήνη Σακελλίου (Irini Sakelliou)
Αδριανός: Ξέρω πολύ καλά ότι τα νετρίνα είναι μικρά σωματίδια, όπως το ηλεκτρόνιο του ατόμου.
Προς το παρόν (2019), τρεις είναι οι “γεύσεις” των νετρίνων που έχουν ανακαλυφθεί: το μιονικό νετρίνο (σύμβολο νμ), το νετρίνο ηλεκτρονίου (σύμβολο νe) και το νετρίνο ταυ (ντ). Ακόμα δεν ξέρουμε τι άλλο θα βρεθεί!
431 Νεφέλη: Τρία χωνάκια παγωτό! Αφού το ξέρουμε ότι υπάρχουν κι άλλα: σοκολάτα, στρατσιατέλα, κρέμα…
Αδριανός: Πάλι γλυκά έχεις στο μυαλό σου; Κατάλαβε επιτέλους ότι το ερώτημα γιατί είμαστε φτιαγμένοι από ύλη και όχι από αντιύλη είναι πολύ σοβαρό.
Στην αρχή του σύμπαντος, όταν δημιουργήθηκε η ύλη, θα έπρεπε να είχε δημιουργηθεί η ίδια ποσότητα ύλης και αντιύλης.
98 Ιάνθη: Δηλαδή, κάπου εκεί έξω στο σύμπαν πρέπει να υπάρχει η αντι-98 Ιάνθη και η αντι-431 Νεφέλη; Θα πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικές και να μην αγκαλιάσει η 431 Νεφέλη την αντι-431 Νεφέλη!
Αδριανός: Πολύ σωστά μιλάς. Αν η 98 Ιάνθη και η αντι-98 Ιάνθη ενωθούν, θα γίνει μία μεγάλη έκρηξη και θα εξαϋλωθούν και οι δύο.
431 Νεφέλη: Αυτό όμως δεν γίνεται στο σύμπαν. Αφού το ξέρουμε καλά ότι όλα και όλοι είναι φτιαγμένοι από ύλη.
Αδριανός: Πολύ σωστά μιλάς. Δεν έχουμε ανακαλύψει ακόμα κάτι που να αποτελείται αποκλειστικά από αντιύλη. Αυτή η ανισορροπία μεταξύ ύλης και αντιύλης ίσως να οφείλεται στα νετρίνα.
431 Νεφέλη: Τώρα κατάλαβα γιατί υπάρχουν τόσα πολλά πειράματα που προσπαθούν να ανιχνεύσουν νετρίνα.
Αδριανός: Υπάρχει ένα και στην Ελλάδα, έξω από την Πύλο. Πάμε να βρούμε κι εμείς νετρίνα;
Η Ομάδα ΝΑΙ ψάχνει να βρει νετρίνα και πάει στην Πύλο. Θέλουν επίσης να καταλάβουν τον λόγο που η ανίχνευσή τους και η μέτρηση των ιδιοτήτων τους είναι τόσο σημαντική.
98 Ιάνθη: Ξέρεις, Αδριανέ, από πού έρχονται τα νετρίνα που φτάνουν στη Γη;
Αδριανός: Κυρίως από τον Ήλιο. Καθώς μετατρέπει το υδρογόνο του σε άλλα βαρύτερα στοιχεία, παράγονται και νετρίνα. Αυτά τα νετρίνα εγκαταλείπουν ανενόχλητα τον Ήλιο και φτάνουν στη Γη. Υπάρχουν βέβαια και άλλοι τρόποι παραγωγής νετρίνων, αλλά ο Ήλιος είναι η πιο σημαντική πηγή.
431 Νεφέλη: Αδριανέ, πάμε έξω με τα κουβαδάκια μας να μαζέψουμε νετρίνα;
Αδριανός: Πού θα τα βρεις; Αφού λένε ότι δεν αλληλεπιδρούν με τίποτα. Γι’ αυτό μπορούν και περνάνε ανενόχλητα από τα πάντα. Το φως δεν μπορεί να περάσει από πολύ πυκνές περιοχές του σύμπαντος. Τα νετρίνα όμως περνάνε! Πώς θα τα πείσεις να καθίσουν μέσα στο κουβαδάκι σου;
98 Ιάνθη: Πραγματικά, ανιχνεύονται πολύ δύσκολα. Μη μου χαλάς όμως τα όνειρά μου. Γι’ αυτό δεν ήρθαμε στην Πύλο; Ο σκοπός μας δεν είναι να βρούμε και να ανιχνεύσουμε νετρίνα; Θέλουμε να δούμε το τεράστιο τηλεσκόπιο νετρίνων που είναι εδώ.
Αδριανός: Κορίτσια, ακούστε: από το σώμα σας περνάνε πάνω από μερικά τρισεκατομμύρια νετρίνα το δευτερόλεπτο — και άλλα τόσα από το δικό μου! Θα είμαστε πολύ τυχεροί αν τα σώματά μας “καταλάβουν” την ύπαρξη μερικών μόνο νετρίνων σε ολόκληρη τη ζωή μας.
431 Νεφέλη: Τη μάσκα και τα βατραχοπέδιλά σου τα πήρες, Αδριανέ; Ίσως χρειαστεί να βουτήξουμε στη θάλασσα.
Αδριανός: Υπάρχουν και άλλα παρόμοια τηλεσκόπια νετρίνων, βυθισμένα στη θάλασσα ή στον πάγο στην Ανταρκτική.
98 Ιάνθη: Καταλαβαίνεις, Αδριανέ, πώς γίνεται και ανιχνεύονται τα νετρίνα;
Αδριανός: Για να ανιχνευθεί ένα νετρίνο, θα πρέπει πρώτα να συγκρουστεί με κάποιο σωματίδιο που έχει φορτίο, θετικό ή αρνητικό. Μετά τη σύγκρουση, το φορτισμένο σωματίδιο αρχίζει να κινείται πολύ γρήγορα. Καθώς κινείται, εκπέμπει φως. Είναι αυτό το φως που ανιχνεύουν τα τηλεσκόπια νετρίνων.
431 Νεφέλη: Επομένως, με αυτόν τον τρόπο, καταλαβαίνουν οι επιστήμονες ότι πέρασε ένα νετρίνο, σωστά;
Αδριανός: Πολύ σωστά, καταλαβαίνετε τα πάντα!
98 Ιάνθη: Και για να υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα να συγκρουστεί ένα νετρίνο με φορτισμένο σωματίδιο, καλό είναι να υπάρχουν πολλά φορτισμένα σωματίδια στον δρόμο του.
Αδριανός: Γι’ αυτό μάλλον τοποθετούν αυτά τα τηλεσκόπια στην πιο βαθιά θάλασσα ή στον πάγο στην Ανταρκτική. Και για να μειώσουν τον θόρυβο.
431 Νεφέλη: Κάπως έτσι λειτουργεί και το τηλεσκόπιο νετρίνων έξω από την Πύλο.
Αδριανός: Αυτό το ελληνικό τηλεσκόπιο λέγεται Νέστωρ. Όπως δείχνει η φωτογραφία, αποτελείται από δώδεκα “ορόφους”. Κάθε όροφος είναι μια εξαγωνική κατασκευή σε σχήμα αστεριού. Κάθε όροφος έχει τα στρογγυλά “μάτια”. Κάθε μάτι περιέχει και μία κάμερα. Αυτή η κάμερα καταγράφει το φως που εκπέμπεται από το φορτισμένο σωματίδιο.
Κορίτσια: Τι δύσκολα και περίεργα που μιλάς, Αδριανέ! Πού έμαθες να μιλάς έτσι; Τα καταλαβαίνεις όλα αυτά;
Αδριανός: Μου αρέσει να μαθαίνω. Έμαθα, για παράδειγμα, ότι σε ένα παρόμοιο πείραμα (το IceCube στην Ανταρκτική) οι επιστήμονες ανίχνευσαν 19 νετρίνα από το αντικείμενο SN 1987A. Δεκαεννέα νετρίνα! Αυτά τα 19 νετρίνα ήρθαν από τον κοντινό μας γαλαξία. Ο κοντινός μας γαλαξίας βρίσκεται 163.000 έτη φωτός μακριά — δηλαδή 15.000.000.000.000.000 χιλιόμετρα! Δηλαδή αυτά τα νετρίνα ταξίδευαν τόσο καιρό, μέχρι να ανιχνευθούν το 2017 μέσα στον πάγο της Ανταρκτικής.
Κορίτσια: Ελπίζουμε να βρει και ο Νέστωρ μερικά νετρίνα. Νομίζουμε όμως ότι δεν λειτουργεί πια.
Αδριανός: Θα ρωτήσω και θα σας πω. Όσο περιμένετε την απάντηση, δείτε το επόμενο βιντεάκι. Μπορείτε να βάλετε και ελληνικούς υπότιτλους για να μην κουραστείτε να καταλάβετε: