Καλοκαιρινές νύχτες, στην παραλία ή σε κάποιο εξοχικό, ήχοι της εξοχής και έναστρος ουρανός και ένα φως σκίζει τον ορίζοντα, ένα αστέρι που πέφτει. Έπεσε όντως κάτι;
Παρά το όνομά τους, τα πεφταστέρια δεν είναι καθόλου αστέρια (όμως πράγματι πέφτουν)! Στην πραγματικότητα είναι μικρές πέτρες ή κόκκοι σκόνης -συνήθως μικρότεροι από ένα νύχι- οι οποίοι αποκολλούνται από περαστικούς κομήτες και πέφτουν προς την Γη – τα λεγόμενα μετέωρα. Καθώς προσκρούουν στην ατμόσφαιρα, και λόγω της μεγάλης τους ταχύτητας, συγκρούονται με τα μόρια του αέρα και θερμαίνονται – αυτό έχει ως αποτέλεσμα να ακτινοβολούν, δηλαδή να λάμπουν! Η τριβή τους με την ατμόσφαιρα τα κάνει να παίρνουν φωτιά, όπως αν περάσουμε ένα δάχτυλο μας με ταχύτητα στην επιφάνεια ενός γραφείου για παράδειγμα και νιώσουμε ένα “κάψιμο”. Το ίδιο συμβαίνει και σε αυτούς τους κόκκους και αναφλέγονται!
Όταν η Γη περνάει πολύ κοντά από το μονοπάτι ενός κομήτη, πολλά “πεφταστέρια” φαίνεται να προέρχονται από την ίδια περιοχή του ουρανού (που το ονομάζουμε ακτινοβόλο σημείο), και τότε έχουμε βροχή μετεώρων.
Κάποια “πεφταστέρια” έχουν χρώματα. Αυτό που συνήθως προλαβαίνει να δει το γυμνό μάτι είναι μία άσπρη λωρίδα που τρέχει στον ουρανό, αλλά πολλές φορές θα δει και άλλα χρώματα.
Αυτό συμβαίνει εξαιτίας των στοιχείων που περιείχε το μετέωρο. Ο σίδηρος, ένα από τα πιο συνηθισμένα στοιχεία που θα βρούμε σε ένα μετέωρο τα κάνει να λάμπουν κιτρινωπά και είναι αυτό το στοιχείο που χρησιμοποιείται σε διάφορα πυροτεχνήματα για να τους δώσει ένα χρυσό χρώμα. Κάποια άλατα του πυριτίου δίνουν στα μετέωρα ένα κόκκινο χρώμα, ενώ μία πράσινη λάμψη υποδεικνύει ίχνη χαλκού.
Οι βροχές μετεώρων ονομάζονται σύμφωνα με τον αστερισμό ή λαμπρό άστρο που βρίσκεται πιο κοντά στο ακτινοβόλο σημείο τους (την “πηγή”). Για παράδειγμα, τα “πεφταστέρια” κοντά στον αστερισμό της Λύρας ονομάζονται Λυρίδες.
Πεφταστέρια δεν έχουμε μόνο το καλοκαίρι!
Μερικές από τις πιο γνωστές βροχές μετεώρων:
- Περσείδες (αστερισμός του Περσέα), κορυφώνονται στις 12 Αυγούστου ( > ένα πεφταστέρι το λεπτό!)
- Λεοντίδες (αστερισμός του Λέοντα), κορυφώνονται στις 17 Νοεμβρίου (μερικές δεκάδες πεφταστέρια την ώρα)
- Διδυμίδες (αστερισμός των Διδύμων), κορυφώνονται στις 13-14 Δεκεμβρίου (100-120 την ώρα)
- Λυρίδες (μεταξύ των αστερισμών της Λύρας και του Ηρακλή), κορυφώνονται στις 22-23 Απριλίου (5-20 την ώρα)
Η πραγματική φύση των μετεώρων δεν ήταν γνωστή μέχρι και τον 19ο αιώνα. Έτσι, από τα αρχαία χρόνια, υπήρχαν πολλές ιστορίες, μύθοι, θρύλοι και παραδόσεις σχετικά με τα πεφταστέρια, με μια από τις πιο γνωστές να λέει πως αν κάποιος κάνει μια ευχή όταν δει ένα πεφταστέρι, αυτή θα πραγματοποιηθεί.
Ο Πτολεμαίος (αρχαίος Έλληνας μαθηματικός και αστρονόμος) πίστευε πως τα πεφταστέρια εμφανίζονται όταν οι θεοί κρυφοκοιτάνε ανάμεσα από τις ουράνιες σφαίρες για να δουν τι κάνουν οι θνητοί στην Γη. Οι Αβορίγινες Αυστραλοί αντίθετα, πίστευαν πως τα πεφταστέρια μεταφέρουν τις ψυχές των νεκρών στον παράδεισο, ενώ σύμφωνα με το Ισλάμ τα πεφταστέρια είναι άγγελοι που μεταφέρουν ένα σημαντικό μήνυμα προς την Γη. Τέλος, κατά την παράδοση της Ρουμανίας κάθε αστέρι είναι ένα κερί, και κάθε άνθρωπος έχει το δικό του κερί που σβήνει όταν αυτός πεθαίνει.
Την επόμενη φορά λοιπόν που βρεθείς κάτω από λαμπρό ουρανό, κοίτα ψηλά και ίσως δεις τα πεφταστέρια που ενώνουν κόσμους, θεούς και ανθρώπους, Γη και διάστημα. Και κάνε μια ευχή!
Φωτογραφίες: Constantine Themelis, πεφταστέρια στο αστεροσκοπείο του Χελμού, στο Πήλιο και στη Νορβηγία www.constantinethemelis.com
Ελένη Κουτσιώνα & Κατερινιόβη Τριανταφυλλάκη